Napiszmy coś o teatrze, ale tak, jakby był żywym organizmem: oddychającym, pożywiającym się i co najważniejsze, nieustannie rozwijającym się: raz dorastającym, innym razem starzejącym się. W powszechnej opinii panuje pogląd, że wyłączne prawo do wprowadzania innowacji, nazwijmy je prawem do inwencji, dzierżą w swoich dłoniach pisarze, autorzy sztuk teatralnych, którzy poprzez swoją wizję teatru, jaka przeziera przez ich gęsto pokryte tekstem strony, odmieniają jego oblicze. Czasem sprawiają, że na scenie pojawia się więcej niż dwóch aktorów, innym razem w tle chór zaczyna odgrywać ramę dla opowieści, wprowadzając widza w spektakl i się z nim żegnając. Innym razem jest to wprowadzenie elementów scenografii, a innym razem zaproszenie widza do wzięcia udziału w przedstawieniu. Raz są to tylko kosmetyczne poprawki, innym razem małe rewolucje w samym łonie sztuki i naszego jej postrzegania. Lecz nie jest tak, że to tylko sprawka piszących. Bywa - i to wcale nierzadko - że za „małą” rewolucję odpowiedzialny jest na przykład reżyser teatralny, teoretyk teatru czy pedagog. Jeśli połączymy te trzy funkcje w jednej osobie, nie będziemy mieć żadnych problemów z wymieniem właściwego nazwiska: to Jerzy Grotowski. Należy tę listę uzupełnić o dwa wpisy: twórca metody aktorskiej i – niejako podsumowująco – jeden z największych reformatorów teatru w XX wieku.
Właśnie obchodzimy rok Grotowskiego i na samym jego początku otrzymujemy do rąk nową książkę o artyście, wydaną nakładem wydawnictwa słowo/obraz terytoria pt. „Grotowski powtórzony”. Po książkę zapraszamy do księgarni, teraz wypiszmy kilka wspomnień o Grotowskim.
Absolwent Wydziału Aktorskiego PWST w Krakowie (1955). W latach 1955-1956 studiował reżyserię w moskiewskim Gosudarstwiennym Instytutie Tieatralnogo Isskustwa im. Łunaczarskiego. Kiedy wrócił do kraju, został asystentem w krakowskiej szkole teatralnej, w której w latach 1956-1960 studiował reżyserię. Debiutował w Starym Teatrze w Krakowie w 1957, gdzie przy współpracy Aleksandry Mianowskiej wyreżyserował „Krzesła” Eugène'a Ionesco.
W końcu lat 50. Grotowski objął w Opolu dyrekcję Teatru 13 Rzędów, który wkrótce przemianował na Teatr Laboratorium 13 Rzędów. Wystawia m.in. Kordiana Słowackiego, Tragiczne dzieje Doktora Faustusa Marlowe'a i Wyzwolenie Wyspiańskiego. W początku lat 60. przenosi teatr do Wrocławia i skraca nazwę do Teatr Laboratorium. Szczytem osiągnięć scenicznych Grotowskiego (i jego scenografa Jerzego Gurawskiego) był spektakl Apocalipsis cum figuris.
W jednym ze swoich pierwszych przedstawień, kontrowersyjnych „Bogach deszczu”, Grotowski reżyser robi coś, co zostanie nazwane zderzeniem się z autorem. Reżyser bowiem nie tylko zmienia tytuł sztuki, który pierwotnie brzmiał „Rodzina pechowców”, ale również w tekst wplata różne fragmenty z innych utworów poetyckich oraz dodaje prolog filmowy. Odtąd będzie już konsekwentnie bronił prawa reżysera do ingerencji w oryginalny tekst. Grotowski nie chciał po prostu opowiadać fabuły, lecz jego celem było takie przekształcenie dramatu, by w jego miejscu stworzyć zwartą inscenizację myśli.
W 1985 otrzymał doktor honoris causa Uniwersytetu w Chicago, w roku 1991 doktor honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego, a w 1997 został mianowany profesorem najbardziej prestiżowej francuskiej uczelni College de France. Rok 2009 został ogłoszony przez UNESCO rokiem Jerzego Grotowskiego, teraz przypada bowiem zarówno 10. rocznica jego śmierci, jak i 50. rocznica powstania Teatru 13 Rzędów.
